http://teachers2009.blogspot.com/

Οι αρχές της 'κριτικής παιδαγωγικής'

 
Από τους πιο γνωστούς σύγχρονους θεωρητικούς της ‘κριτικής παιδαγωγικής’ ο Giroux, δίνει στο βιβλίο του ‘Pedagogy and the politics of Hope.Theory, Culture and Schooling’ μια σειρά από αρχές.

Η ανάγνωσή τους αποκαλύπτει όχι μόνο την σημασία τους για την διδακτική πράξη αλλά και κάτι άλλο πιο ευρύ: Ότι η σχέση μεταξύ της παιδαγωγικής και της πολιτικής πρέπει να είναι κεντρική σε κάθε κοινωνικό κίνημα που αποσκοπεί σε μετασχηματισμό της κοινωνίας. Λέει λοιπόν:

1. ‘Η εκπαίδευση δεν έχει ως σκοπό μόνον την παραγωγή γνώσης, αλλά και τηνπαραγωγή πολιτικών ‘υποκειμένων’. Τα σχολεία πρέπει να αποτελούν χώρους κριτικής εκπαίδευσης η οποία θα διαμορφώνει πολίτες ικανούς να διαφεντεύουν τη ζωή τους αλλά και να επεμβαίνουν στον τρόπο παραγωγής γνώσης. Τα σχολεία πρέπει να είναι χώροι δημοκρατικά οργανωμένοι. Αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν την κριτική ικανότητα που θα είναι αναγκαία για την αλλαγή των δεδομένων κοινωνικών και πολιτικών μορφών και δεν θα προσαρμόζονται σε αυτές. Θα πρέπει να αποκτήσουν τις αναγκαίες δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να αποκτήσουν τη δική τους φωνή, να παίρνουν το ρίσκο και να εξασκούν το πολιτικό θάρρος….Αυτό δείχνει και τη σημασία που έχει η δημιουργία ενός πολιτικού οράματος, μέσα από το οποίο να μπορεί να αναπτυχθεί και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης για την ανανέωση της δημοκρατικής δημόσιας ζωής’.


2. ‘Η ηθική πρέπει να θεωρείται κεντρικό σημείο της κριτικής παιδαγωγικής….Η ηθικήλοιπόν, δεν είναι θέμα ατομικής επιλογής ή σχετικότητας, αλλά ένα κοινωνικό θέμα που βασίζεται σε αγώνες και αρνείται να αποδεχθεί τον ανθρώπινο πόνο και την εκμετάλλευση…’.


3. ‘Η κριτική παιδαγωγική πρέπει επίσης να εστιάζει στο ζήτημα της διαφοράς, με έναν τρόπο που να προκαλεί την ηθική και να αποσκοπεί στον πολιτικό μετασχηματισμό. Η διαφορά μπορεί να αναφέρεται στην προσπάθεια να κατανοήσουμε πώς οι προσωπικότητες των μαθητών μπορούν να δομηθούν με πολλούς και αντίθετους τρόπους. Μπορεί όμως να αναφέρεται και στο πώς δημιουργούνται και διατηρούνται οι διαφορές ανάμεσα στις ομάδες, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση ή την τόνωση των σχέσεων. Οι δάσκαλοι μπορούν να δημιουργούν σχέσεις γνώσης / ισχύος μέσα από τις οποίες οι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα να διαβάζουν τον κόσμο με διαφορετικούς τρόπους, να αντιστέκονται στην εξουσία και τα προνόμια και να μπορούν να οραματίζονται εναλλακτικές δημοκρατικές κοινότητες’.


4. ‘Η κριτική παιδαγωγική χρειάζεται μια γλώσσα που δε θα μειώνει τη σημασία θεμάτων όπως η ισχύς, η δικαιοσύνη, οι αγώνες και οι ανισότητες…..Αυτό σημαίνει τη δημιουργία παιδαγωγικών πρακτικών που θα χαρακτηρίζονται από ανοιχτή ανταλλαγή ιδεών, από πολλαπλασιασμό του διαλόγου και από τις υλικές συνθήκες που απαιτούνται για έκφραση της ατομικής και της κοινωνικής ελευθερίας’.


5. ‘Η κριτική παιδαγωγική χρειάζεται νέες μορφές γνώσης με έμφαση στο σπάσιμο των διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στα γνωστικά αντικείμενα και στη δημιουργία νέων ‘χώρων’ για την παραγωγή της γνώσης. Η παραγωγή της γνώσης είναι μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για τη δημιουργία πολιτών που θα είναι ικανοί να κανονίζουν τη ζωή τους αλλά και τις συνθήκες της παραγωγής της γνώσης. Στην προσπάθεια αυτή, η διαφορετικότητα και η κουλτούρα θα εκλαμβάνονται ως παιδαγωγικές πρακτικές ..’.


6. ‘Η έννοια της αιτίας πρέπει να επανασχηματισθεί. Τα όριά της πρέπει να επεκταθούν και να αναγνωρίζονται άλλοι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι μαθαίνουν ή μπορούν να παίρνουν υποκειμενικές θέσεις’.


7. ‘Η κριτική παιδαγωγική πρέπει να αποκτήσει μια έννοια εναλλακτικού τρόπου με τη βοήθεια της γλώσσας της κριτικής αλλά και της πιθανότητας. Το ερώτημα της ελευθερίαςπρέπει να εξεταστεί διαλεκτικά και όχι σαν ένα θέμα ατομικών δικαιωμάτων, αλλά επίσης σαν ένα κομμάτι της συζήτησης για την κοινωνική ευθύνη. …Η συζήτηση για την πιθανότητα απορρίπτει την αποκαλυπτική κενότητα…θεωρεί την ιστορία ανοιχτή και τηνκοινωνία ως κάτι για το οποίο αξίζει να αγωνίζεται κανείς’.


8. ‘Η κριτική παιδαγωγική πρέπει να αναπτύξει μια θεωρία για τους εκπαιδευτικούςπου, αντί να ορίζει τη δουλειά τους με τη ρηχή γλώσσα του επαγγελματισμού, να ψάξει προσεκτικά για να βρει ποιος είναι ο ρόλος τους ως ‘εργάτες πολιτισμού’ που είναι ταγμένοι στην παραγωγή ιδεολογίας και κοινωνικών πρακτικών. …Η κριτική παιδαγωγική θεωρεί τον εαυτό της ως ενεργό δόμηση και όχι ως μεταφορά συγκεκριμένων τρόπων ζωής’.


9. Τέλος, ‘κεντρική στην κριτική παιδαγωγική είναι η ‘πολιτική της φωνής’, που συνδυάζει την έννοια της διαφορετικότητας με την προτεραιότητα της πολιτικής’.

Ώστε ‘εργάτες πολιτισμού’, ε;